آیا وقتی از شارژر استفاده نمی‌کنیم باید آن را از برق بیرون بکشیم؟

بیرون کشیدن شارژر از پریز برق پس از اتمام شارژ، یکی از عادت‌‌های مفید برای حفظ ایمنی و افزایش عمر شارژر و دستگاه محسوب می‌شود. حتی زمانی که شارژر به گوشی یا لپ‌‌تاپ متصل نیست، اما همچنان در پریز باقی مانده، مقدار کمی برق مصرف می‌کند که به آن «مصرف در حالت آماده به کار» گفته می‌شود. این موضوع نه تنها باعث اتلاف انرژی می‌‌شود، بلکه در صورت استفاده از شارژر‌‌ بی‌کیفیت یا تقلبی، ممکن است خطراتی مانند داغ شدن بیش ‌‌از حد یا حتی آتش‌‌ سوزی نیز به ‌‌وجود آید. بنابراین، توصیه می‌شود برای حفظ ایمنی، کاهش هزینه برق و افزایش طول عمر شارژر، آن را پس از پایان شارژ یا هنگام عدم استفاده، از برق جدا کنید. در ادامه به بررسی نکات مهم پیرامون ماندن شارژر در پریز خواهیم پرداختو به این سوال پاسخ می‌دهیم که آیا ماندن شارژر در پریز برق مشکل دارد یا خیر؟!

مصرف برق در حالت آماده به کار (Standby)

بیشتر شارژر‌‌ها، حتی زمانی که به هیچ دستگاهی متصل نیستند، در صورتی که به پریز برق وصل باشند، همچنان مقدار اندکی انرژی مصرف می‌‌کنند. این نوع مصرف که به آن «مصرف در حالت آماده به کار» گفته می‌‌شود، ممکن است در ظاهر ناچیز به نظر برسد، اما اگر در مقیاس گسترده و در طول زمان در نظر گرفته شود، می‌‌تواند به اتلاف انرژی قابل‌‌توجهی منجر شود. طبق برخی مطالعات، دستگاه‌‌های متصل به برق در حالت بدون استفاده می‌‌توانند سالانه چند کیلو‌‌ وات‌‌ ساعت انرژی هدر دهند. به همین خاطر است که ماندن شارژر در پریز توصیه نمی‌شود.

خطرات ایمنی: احتمال داغ شدن یا آتش‌‌سوزی

یکی از مهم‌‌ترین دلایلی که متخصصان توصیه می‌‌کنند شارژر را پس از استفاده از پریز جدا کرده و ازماندن شارژر در پریز خودداری کنید، خطرات ایمنی آن است. شارژر‌‌‌هایی که مدت طولانی به برق متصل می‌‌مانند، ممکن است به ‌‌تدریج گرم شوند. در برخی موارد، این داغ شدن می‌‌تواند به آسیب‌‌های داخلی، سوختگی کابل شارژر، یا حتی خطر آتش‌‌ سوزی منجر شود. این خطر در شارژر‌‌های تقلبی یا فاقد استانداردهای ایمنی معتبر، بسیار بیشتر است.

افزایش طول عمر شارژر

شارژر نیز مانند هر وسیله الکترونیکی دیگری، دارای طول عمر مشخصی است. اتصال مداوم آن به برق، حتی بدون استفاده، می‌‌تواند به مرور زمان باعث کاهش عملکرد مدارهای داخلی و فرسایش اجزای آن شود. اگر می‌‌خواهید عمر مفید شارژر‌‌تان را افزایش دهید، بهتر است فقط زمانی که به آن نیاز دارید آن را به برق وصل کرده و بعد از آن جدا کنید؛ یعنی ماندن شارژر در پریز را یک خطر در نظر بگیرید.

تأثیر بر سلامت باتری دستگاه

اگرچه بیشتر گوشی‌‌ها و لپ‌‌تاپ‌‌های جدید دارای سیستم مدیریت هوشمند شارژ هستند و پس از رسیدن شارژ به 100٪، جریان ورودی به باتری را محدود می‌‌کنند. اما اگر گوشی شب تا صبح در شارژ باشد می‌‌تواند باعث گرم شدن باتری شود. این گرما در بلند ‌‌مدت می‌‌تواند به کاهش ظرفیت و عمر باتری منجر شود. به ‌‌ویژه اگر هنگام شارژ کردن، از دستگاه نیز استفاده شود (مثلاً بازی کردن یا تماشای فیلم)، فشار زیادی بر باتری و مدارهای داخلی وارد می‌‌شود. همین عوامل موجب توصیه عده‌ای از کارشناسان جهت تنظیم شارژ گوشی تا ۸۵ درصد شده است. پس ماندن شارژر در پریز پس از شارژ 85 درصدی جایز نیست و بهتر است که آن را خارج کنید. اگر گوشی شب تا صبح در شارژ باشد، به آن شوک وارد می‌شود.

موارد استثنا و توصیه‌‌ها

در مواردی مانند لپ‌‌تاپ‌‌‌‌‌‌هایی که دائماً روی میز کار قرار دارند، برخی کاربران ترجیح می‌‌دهند دستگاه به صورت دائم به برق متصل باشد. در این شرایط، اگر لپ‌‌تاپ دارای سیستم مدیریت انرژی پیشرفته باشد (مانند Lenovo Vantage یا Battery Health Manager در برخی مدل‌‌های ASUS و HPمی‌‌توان درصد شارژ را محدود کرد (مثلاً تا 80٪) تا از فرسودگی باتری جلوگیری شود. اما در هر صورت بهتر است از ماندن شارژر در پریز بپرهیزید.

نکاتی برای استفاده بهینه از شارژر

تا به اینجا به موارد منع ماندن شارژر در پریز اشاره کردیم؛ حالا به بررسی نکات استفاده بهینه از شارژرها می‌پردازیم:

1. از شارژر اورجینال یا استاندارد استفاده کنید:

استفاده از شارژر اورجینال یا دارای استاندارد ایمنی یکی از مهم‌‌ترین نکات برای حفظ سلامت باتری و جلوگیری از آسیب به دستگاه‌های الکترونیکی است. شارژر‌های اصلی توسط شرکت سازنده تست و بهینه ‌‌سازی شده‌‌اند تا با ولتاژ و جریان مناسب، دستگاه را ایمن شارژ کنند. در مقابل در پاسخ به این سوال که از کجا بفهمیم شارژر خراب است باید بدانید که شارژرهای خراب، تقلبی یا بی‌‌کیفیت ممکن است جریان ناپایدار تولید کنند که منجر به داغ شدن بیش‌‌ازحد، افت عملکرد باتری، یا حتی آسیب به مادربورد گوشی یا لپ‌‌تاپ شود. همچنین، این نوع شارژر‌ها در برابر نوسانات برق نیز ایمن نیستند و احتمال آتش‌سوزی یا سوختن دستگاه را افزایش می‌‌دهند. بنابراین همیشه توصیه می‌‌شود از شارژر اورجینال یا برند‍‌های معتبر با تأیید‌یه‌‌های ایمنی استفاده شود.

2. پس از پایان شارژ، شارژر را از برق جدا کنید:

پس از پایان شارژ، جدا کردن شارژر از پریز برق یک عادت ساده اما بسیار مفید است. وقتی شارژر بدون استفاده به برق متصل می‌‌ماند، حتی در صورت نبودن دستگاه، همچنان مقدار کمی برق مصرف می‌‌کند که به آن “مصرف در حالت آماده‌‌به‌‌کار” می‌‌گویند. این موضوع در بلند‌‌مدت باعث افزایش مصرف برق و هزینه‌‌های انرژی می‌‌شود. علاوه بر این، شارژر ممکن است در حالت متصل به برق به مرور داغ شود و این گرما می‌‌تواند به مدارهای داخلی آن آسیب برساند یا حتی در مواردی باعث بروز خطراتی مثل آتش‌‌سوزی شود، به‌‌خصوص اگر شارژر بی‌‌کیفیت باشد. جدا کردن شارژر از برق پس از اتمام شارژ، هم برای ایمنی و هم برای افزایش طول عمر شارژر توصیه می‌‌شود.

3. دستگاه را همزمان با شارژ سنگین استفاده نکنید:

استفاده همزمان از دستگاه برای کارهای سنگین مثل بازی کردن، تماشای ویدیو‌‌های با کیفیت بالا یا اجرای اپلیکیشن‌‌های سنگین در هنگام شارژ، می‌‌تواند فشار زیادی به باتری و سیستم مدیریت انرژی وارد کند. در این شرایط، دستگاه همزمان انرژی دریافت و مصرف می‌کند که منجر به تولید گرمای بیشتر و داغ شدن گوشی یا لپ‌‌تاپ می‌‌شود. این افزایش دما در بلند‌‌مدت می‌‌تواند باعث کاهش عمر باتری، افت عملکرد دستگاه و حتی آسیب به مدارهای داخلی شود. برای حفظ سلامت باتری و جلوگیری از داغ شدن بیش‌‌ازحد، بهتر است هنگام شارژ، از انجام فعالیت‌‌های سنگین با دستگاه خودداری کنید. در حقیقت ماندن شارژر در پریز پس از عملیات شارژ در هیچ شرایطی پسندیده نیست.

4. در برابر گرما محافظت کنید:

گرما یکی از اصلی‌‌ترین دشمنان باتری و قطعات الکترونیکی است. هنگام شارژ یا استفاده از دستگاه، قرار گرفتن آن در معرض نور مستقیم خورشید، محیط‌‌های بسیار گرم یا سطوحی که گرما را جذب می‌‌کنند (مثل داشبورد خودرو)، می‌‌تواند باعث افزایش دمای داخلی شود. این گرمای اضافی ممکن است عملکرد باتری را مختل کرده، سرعت فرسودگی آن را بالا ببرد و حتی منجر به خاموشی ناگهانی یا آسیب دائمی به دستگاه شود. برای محافظت از دستگاه، همیشه آن را در محیطی با دمای مناسب و تهویه‌ خوب شارژ یا استفاده کنید و از قرار دادن آن روی سطوح گرم یا در مکان‌‌های بسته مانند زیر پتو یا داخل کیف در حال شارژ خودداری نمایید.

5. از پریزها و چند‌‌راهی‌‌های استاندارد استفاده کنید:

استفاده از پریزها و چند‌‌راهی‌‌های استاندارد بسیار مهم است؛ چرا که می‌‌تواند از آسیب به دستگاه‌‌ها و شارژر‌‌ها جلوگیری کند. پریز‌های قدیمی یا بی‌‌کیفیت ممکن است نوسانات برق داشته باشند که این نوسانات می‌‌تواند به مدار داخلی شارژر و دستگاه آسیب برساند و عمر آن‌‌ها را کاهش دهد. همچنین، چند‌‌راهی‌‌های غیراستاندارد ممکن است نتوانند به درستی جریان برق را مدیریت کنند و باعث ایجاد خطرات ایمنی مانند اتصالی یا داغ شدن بیش از حد شوند. برای جلوگیری از این مشکلات، همیشه از پریزها و چند‌‌راهی‌‌های با کیفیت و استاندارد استفاده کنید که دارای سیستم محافظت در برابر نوسانات برق (Surge Protector) باشند تا دستگاه‌‌های شما از آسیب‌‌های احتمالی محافظت شوند.

6. از کابل‌‌های سالم و بدون آسیب استفاده کنید:

استفاده از کابل‌‌های سالم و بدون آسیب برای شارژ دستگاه‌‌ها اهمیت زیادی دارد، چرا که کابل‌‌های خراب یا فرسوده می‌‌توانند مشکلات زیادی ایجاد کنند. کابل‌‌های آسیب‌‌دیده ممکن است نتوانند جریان برق را به درستی منتقل کنند، که این موضوع می‌‌تواند باعث شارژ ناقص، داغ شدن کابل یا حتی آسیب به پورت شارژ دستگاه شود. همچنین، کابل‌‌های خراب به راحتی ممکن است موجب اتصال کوتاه و آسیب به دستگاه یا شارژر شوند. برای اطمینان از ایمنی و کارکرد صحیح، همواره از کابل‌‌های اصلی یا با کیفیت که هیچ‌‌گونه پارگی، خمیدگی شدید یا آسیب دیدگی در آن‌‌ها وجود ندارد استفاده کنید. همچنین، توصیه می‌‌شود کابل‌‌ها را در شرایطی که ممکن است کشیده یا پیچیده شوند، قرار ندهید تا از فرسایش زودهنگام جلوگیری شود.

7. باتری را کامل تخلیه نکنید:

تخلیه کامل باتری، به‌‌ ویژه در باتری‌‌های لیتیوم-یونی که در بیشتر دستگاه‌‌های امروزی استفاده می‌‌شود، می‌‌تواند به تدریج ظرفیت آن را کاهش دهد. این نوع باتری‌‌ها نیازی به تخلیه کامل برای شارژ مجدد ندارند و در واقع، تخلیه کامل آن‌‌ها می‌‌تواند موجب آسیب به ساختار داخلی باتری و کاهش عمر آن شود. بهترین روش شارژ این است که باتری را زمانی که به حدود ۲۰٪ تا ۳۰٪ شارژ رسید، دوباره به برق وصل کنید و از شارژ کامل تا ۱۰۰٪ پرهیز کنید. این کار به باتری کمک می‌‌کند تا در سطح بهینه‌‌تری کار کند و عمر طولانی‌‌تری داشته باشد. بنابراین، همیشه سعی کنید از تخلیه کامل باتری خودداری کرده و شارژ آن را در محدوده ۲۰٪ تا ۸۰٪ نگه دارید.

8. به درگاه شارژر فشار وارد نکنید:

وارد کردن فشار زیاد به درگاه شارژر می‌‌تواند به طور جدی به پورت شارژ دستگاه آسیب برساند. فشار یا کشش اضافی به درگاه می‌‌تواند باعث شل شدن یا شکستگی پین‌‌های داخلی آن شود، که در نتیجه موجب اتصال ضعیف و مشکلاتی در شارژ دستگاه می‌‌شود. علاوه بر این، فشار بیش‌‌ازحد ممکن است باعث ایجاد اتصال کوتاه یا حتی آسیب به مادربورد دستگاه شود. برای جلوگیری از این مشکلات، همواره هنگام اتصال کابل به درگاه شارژ، از وارد کردن فشار اضافی خودداری کنید و از وارد کردن کابل به درگاه به‌‌طور نادرست یا کج جلوگیری نمایید. همچنین، هنگام کشیدن کابل از درگاه، آن را به آرامی و به‌‌صورت مستقیم بیرون بکشید تا از آسیب به درگاه و کابل جلوگیری شود.

نتیجه‌‌گیری

در پاسخ به این سؤال که آیا آیا ماندن شارژر در پریز برق مشکل دارد؟ باید گفت: بله، جدا کردن شارژر از پریز برق بعد از اتمام کار، اقدامی هوشمندانه و ایمن است. ماندن شارژر در پریز در هیچ شرایطی پس از شارژ دستگاه جایز نیست. این کار نه تنها موجب کاهش مصرف انرژی می‌‌شود، بلکه از بروز خطراتی مانند داغ شدن بیش‌‌از‌‌حد، آسیب به شارژر، یا حتی آتش‌‌سوزی جلوگیری می‌‌کند. در کنار آن، این عادت ساده می‌‌تواند به افزایش طول عمر شارژر و باتری دستگاه نیز کمک کند. پس اگر به سلامت دستگاه‌‌های دیجیتال خود اهمیت می‌‌دهید؛ بهتر است این نکته مهم را همیشه به خاطر داشته باشی و از ماندن شارژر در پریز جلوگیری کنید.