عدم شناسایی هارد ssd در نصب ویندوز 10 و 11

وقتی سیستم جدیدی می‌سازیم یا ویندوز خود را reinstall می‌کنیم، خیلی از کاربران به سراغ استفاده از هاردهای حالت جامد (اس اس دی) می‌روند تا سرعت بالا و کارایی بهتر نسبت به هاردهای مکانیکی داشته باشند. اما گاهی پیش می‌آید که در فرآیند نصب ویندوز ۱۰ یا ویندوز ۱۱ با خطایی مواجه می‌شویم که می‌گوید دیسک قابل نصب شناسایی نشده است — یا به عبارت دیگر، عدم شناسایی هارد SSD در نصب ویندوز ۱۰ یا عدم شناسایی هارد در نصب ویندوز ۱۱ رخ می‌دهد. این مشکل می‌تواند دلیل‌های سخت ‌افزاری، نرم ‌افزاری یا حتی ناشی از تنظیمات نادرست BIOS یا ارتباطات داخلی باشد.

راهکارهای گام ‌به‌ گام برای رفع عدم شناسایی هارد SSD در نصب ویندوز

راهکارهای عدم شناسایی هارد ssd در نصب ویندوز 10 و ۱۱ را می‌توان به‌صورت زیر پیگیری کرد:

گام اول: بررسی فیزیکی و اتصال

• ابتدا کابل SATA یا اسلات2 را بررسی کنید: مطمئن شوید اس اس دی به ‌درستی در سوکت قرار گرفته است و اگر اس اس دی معمولی (۲.۵ اینچ) است، کابل‌های SATA و برق به آن وصل هستند.
• اگر از هارد اکسترنال یا اس اس دی اکسترنال استفاده می‌کنید، توجه داشته باشید که در نصب ویندوز، معمولاً هارد داخلی بهترین گزینه است؛ چون هارد اکسترنال (via USB) ممکن است نصب‌کننده ویندوز آن را به‌ عنوان درایو قابل بوت تشخیص ندهد.
• اگر از اس اس دی NVMe استفاده می‌کنید، چک کنید که مادربرد شما آن را پشتیبانی می‌کند و در اسلات مناسب قرار گرفته باشد.

گام دوم: بررسی BIOS/UEFI

• وارد BIOS یا UEFI دستگاه شوید.
• مطمئن شوید که حالت بوت روی UEFI تنظیم شده است نه Legacy/CSM، مخصوصاً اگر می‌خواهید روی هارد متصل به2 ویندوز نصب کنید.
• ببینید گزینه Secure Boot فعال یا غیرفعال است؛ در برخی موارد غیرفعال کردن آن به حل مشکل کمک کرده است.
• بررسی کنید که حالت کنترلر ذخیره‌ سازی (Storage Controller) روی AHCI قرار دارد؛ برخی سیستم‌ها به ‌صورت پیش‌فرض روی RAID یا VMD تنظیم هستند که ممکن است باعث «عدم شناسایی هارد SSD در نصب ویندوز ۱۰/۱۱» شود.
• اگر گزینه VMD یا Intel RST در BIOS وجود دارد، آن را غیرفعال کنید یا به AHCI تغییر دهید. کاربران زیادی گزارش داده‌اند که پس از غیرفعال کردن VMD مشکل‌شان رفع شده است.
• در برخی لپ‌تاپ‌ها، گزینه VMD پنهان است و با فشردن ترکیب کلید مانند Ctrl+S در صفحه BIOS نمایش داده می‌شود.
• پس از اعمال تغییرات، دستگاه را ری‌استارت کنید و مجدداً به نصب ویندوز بپردازید.

گام سوم: بارگذاری درایور کنترلر هنگام نصب ویندوز

• زمانی که وارد محیط نصب ویندوز می‌شوید و صفحه «کجا می‌خواهید ویندوز را نصب کنید» نمایش داده می‌شود اما هارد/اس اس دی دیده نمی‌شود، گزینه «Load driver» را انتخاب کنید.
• سپس درایور کنترلر ذخیره‌ سازی (مانند Intel RST/IRST یا NVMe) را که از سایت سازنده مادربرد یا لپ‌تاپ دانلود کرده‌اید، در یک فلش‌درایو قرار دهید و همین فلش را وصل کنید.
• مسیر را به پوشه حاوی فایل‌های .inf و سایر فایل‌های درایور بدهید و آن را نصب کنید. در بسیاری از پرسش‌های رسمی مایکروسافت این روش پیشنهاد شده است.
• پس از بارگذاری درایور، ممکن است هارد/اس اس دی در لیست نشان داده شود؛ سپس انتخاب کرده و ادامه نصب را انجام دهید.

گام چهارم: پاک ‌سازی پارتیشن‌ها و قالب‌ بندی مجدد

اگر هارد دیده می‌شود اما به دلیل پارتیشن‌بندی نامناسب یا فرمت قدیمی نمی‌توان روی آن نصب کرد، می‌توانید در همان محیط نصب ویندوز کلید ترکیبی Shift+F10 را بزنید تا CMD باز شود. سپس دستورات زیر را اجرا کنید:

پس از این، به صفحه نصب ویندوز بازگردید، روی گزینه Refresh کلیک کنید؛ ممکن است اکنون هارد به‌ صورت Unallocated نمایش داده شود و قابل نصب باشد. توجه داشته باشید که این کار تمام اطلاعات موجود روی هارد را پاک می‌کند، پس در صورت نیاز به بازیابی اطلاعات هارد قبل از انجام این مرحله، حتماً اقدامات لازم را انجام دهید.

گام پنجم: بررسی تنظیمات سیستم‌های ذخیره‌ شده یا Storage Spaces

• اگر سیستم قبلاً از Storage Spaces استفاده کرده باشد، ممکن است هارد به‌ عنوان عضوی از یک استخر ذخیره شده باشد و به ‌صورت مجزا در لیست دیسک‌ها ظاهر نشود.
• برای رفع این موضوع:
• در ویندوز نصب‌ شده (یا با یک سیستم دیگر) وارد Control Panel شوید. در قسمت Storage Spaces وضعیت مجموعه را بررسی کنید و هارد مورد نظر را از استخر خارج نمایید. سپس مجدداً نصب ویندوز را امتحان کنید.
• این مورد بیشتر زمانی پیش می‌آید که هاردی که قصد نصب ویندوز بر روی آن دارید قبلاً به‌ عنوان ذخیره پشتیبان یا عضو یک مجموعه ذخیره ‌سازی استفاده شده باشد.

گام ششم: به ‌روز رسانی فریم‌ویر هارد و BIOS مادربرد

• در صورتی که هیچ‌یک از مراحل بالا در عدم شناسایی هارد ssd در نصب ویندوز 10 نتیجه نداد، توصیه می‌شود فریم‌ویر اس اس دی را از سایت سازنده دانلود و نصب کنید، و همچنین BIOS یا UEFI مادربرد را به جدیدترین نسخه بروزرسانی نمایید. برخی مادربردها با اس اس دی‌های بزرگ یا جدید دارای مشکلات سازگاری هستند که با به‌ روز رسانی BIOS حل شده‌اند.
• اگر پس از همه این مراحل باز هم هارد شناسایی نمی‌شود، احتمال خرابی سخت ‌افزاری اس اس دی وجود دارد و ممکن است نیاز به تعویض آن یا تست آن روی سیستم دیگر باشد.

دلایل رایج عدم شناسایی هارد SSD در نصب ویندوز ۱۰ و ۱۱

دلایل رایج عدم شناسایی هارد SSD در نصب ویندوز ۱۰ و ۱۱ را باید در موارد زیر جستجو کرد:

۱. تنظیمات BIOS/UEFI نادرست

• یکی از مهم‌ترین دلایل این است که هنگام نصب ویندوز، سیستم نتواند هارد SSD را تشخیص دهد چون تنظیمات BIOS/UEFI به‌درستی انجام نشده است. برای مثال، حالت بوت ممکن است Legacy/CSM باشد در حالی که نصب ویندوز جدیدتر به UEFI نیاز دارد. یا ممکن است کنترلر ذخیره‌ سازی روی حالت RAID یا Intel VMD باشد در حالی که ویندوز نصب‌کننده آن در حالت AHCI یا عادی انتظار دارد.
• در یک گزارش رسمی که از مایکروسافت منتشر شده، کاربر پس از رفتن به BIOS و اطمینان از اینکه حالت بوت در UEFI فعال و Secure Boot خاموش شده‌است، و همچنین غیرفعال کردن CSM، موفق شده بود مشکل «عدم شناسایی هارد SSD در نصب ویندوز ۱۱» را حل کند.
• بنابراین اگر در مرحله‌ای وارد می‌شوید که «کجا می‌خواهید ویندوز را نصب کنید» و هیچ دیسکی نمایش داده نمی‌شود، اولین کاری که باید بکنید، چک کردن BIOS است.

۲. نیاز به درایور کنترلر ذخیره ‌سازی

• در برخی سیستم‌ها، مخصوصاً لپ‌تاپ‌ها یا مادربردهایی که از کنترلرهای جدید NVMe یا اینتل VMD/IRST استفاده می‌کنند، ممکن است نصب‌کننده ویندوز نتواند هارد را ببیند چون درایور مرتبط با آن کنترلر در نصب‌کننده بارگذاری نشده است. مثلاً در سندی که از مایکروسافت منتشر شده، کاربر در بخش نصب ویندوز گزینه‌ای برای «Load driver» دیده است و پس از قرار دادن درایور Intel IRST روی USB و انتخاب آن توانسته هارد را تشخیص دهد.
• همچنین شرکت‌هایی مانند ASUS در راهنمای خود بیان کرده‌اند که اگر در صفحه نصب ویندوز دیسکی مشاهده نشود، بررسی شود که آیا درایور ذخیره ‌سازی لازم در نصب‌کننده بارگذاری شده است یا خیر. پس وجود درایور صحیح کنترلر ذخیره‌ سازی و بارگذاری آن موقع نصب می‌تواند مشکل «عدم شناسایی هارد SSD در نصب ویندوز ۱۰» را رفع کند.

۳. تنظیمات سخت ‌افزاری یا اتصال فیزیکی

• گاهی مشکل ممکن است از اتصال فیزیکی هارد باشد — برای مثال اس اس دی2 به خوبی در سوکت قرار نگرفته باشد، یا کابل SATA شل باشد، یا همان اس اس دی برای اسلات اشتباه انتخاب شده باشد (مثلاً اس اس دی NVMe در اسلات SATA نصب شده).

۴. هارد قبلاً بخشی از مجموعه Storage Spaces بوده یا فرمت/پارتیشن نامناسب دارد

• در بعضی موارد، خصوصاً اگر سیستم شما قبلاً از ویژگی ‎Windows Storage Spaces استفاده کرده باشد، هارد جدید ممکن است در داخل یک استخر ذخیره‌ سازی (storage pool) قرار گرفته باشد و در نتیجه هنگام نصب ویندوز دیده نشود.
• مثلاً شرکت Dell در راهنمای خود بیان می‌کند: «اگر هارد جدید در BIOS یا Device Manager دیده می‌شود اما در Disk Management ویندوز دیده نمی‌شود، احتمال دارد که بخشی از storage pool باشد؛ باید آن را از pool حذف کنید تا دیده شود. همچنین اگر هارد در حالت GPT/UEFI تنظیم نشده باشد یا پارتیشن‌های باقی‌مانده از سیستم قبلی داشته باشد، ممکن است نصب‌کننده نتواند آن را بهترین حالت شناسایی کند.

۵. مشکل سازگاری یا خرابی سخت ‌افزاری

• اگر تمام مراحل بالا را انجام داده‌اید و باز هم با «عدم شناسایی هارد در نصب ویندوز ۱۱» یا «عدم شناسایی هارد SSD در نصب ویندوز ۱۰» مواجه هستید، احتمال دارد که خود اس اس دی یا مادربرد/کنترلر سیستم با آن سازگار نباشد یا دستگاه دچار خرابی شده باشد. برای مثال ممکن است نسخه فریم‌ویر هارد قدیمی باشد یا مادربرد نتواند اس اس دی ۴TB به بالا را بدون به ‌روز رسانی BIOS تشخیص دهد.
• همچنین توصیه شده است که فریم‌ویر هارد را به ‌روز رسانی کنید و بررسی کنید که آیا مدل اس اس دی توسط مادربرد پشتیبانی می‌شود.

نکات ویژه و احتیاط‌ها

• اگر از یک «چندراهی برق» (مثلاً برای تأمین نیروی سیستم شما) استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که جریان و ثبات ولتاژ مناسب در اختیار مادربرد و اس اس دی قرار دارد. نوسانات برق یا استفاده از چندراهی‌های بی‌کیفیت ممکن است باعث شود مادربرد به‌درستی اس اس دی را شناسایی نکند.
• اگر قصد دارید هارد اکسترنال یا به کمک USB نصب ویندوز انجام دهید، باید بدانید که اکثر مواقع این کار با محدودیت همراه است، چرا که ویندوز نصب‌کننده معمولاً هارد داخلی یا اس اس دی را به‌ عنوان گزینه بوت ترجیح می‌دهد؛ بنابراین «هارد اکسترنال» گزینه ایده‌آلی برای نصب اصلی ویندوز نیست.
• اگر هم‌زمان با نصب ویندوز قصد دارید از «کارت حافظه» (مثلاً برای فایل‌های نصب یا بارگذاری درایور) استفاده کنید، اطمینان حاصل کنید که آن کارت حافظه با پورت USB یا خواننده کارت شناسایی شده باشد و سرعت و ثبات کافی داشته باشد، چون کارت‌های حافظه بی‌کیفیت ممکن است فرآیند بارگذاری درایور را مختل کنند.
• در فرآیند نصب ویندوز، اگر دو یا چند هارد یا اس اس دی متصل است (مثلاً اس اس دی نهایی برای نصب و هارد مکانیکی برای داده‌ها)، گاهی بهتر است موقتا هارد اضافی را جدا کنید تا شناسایی ساده‌تر انجام شود و خطا کاهش یابد.
• قبل از هرگونه پاک ‌سازی پارتیشن‌ها یا نصب مجدد، اگر اطلاعات مهمی روی هارد وجود دارد، حتماً اقدام به «بازیابی اطلاعات هارد» نمایید یا حداقل یک نسخه پشتیبان بگیرید.

پیشگیری و توصیه‌های کاربردی

• همیشه قبل از نصب ویندوز، بررسی کنید که اس اس دی جدید شما در BIOS تشخیص داده می‌شود. اگر در BIOS دیده نمی‌شود، حتی نصب ویندوز نمی‌تواند آن را پیدا کند.
• از ابزارهای تست سلامت مانند CrystalDiskInfo یا نرم ‌افزارهای سازنده اس اس دی استفاده کنید تا سلامت اس اس دی را بررسی نمایید. اگر خطا یا هشدار SMART دارد، بهتر است قبل از نصب ویندوز آن را تعویض کنید.
• اگر سیستم شما از کنترلرهای NVMe جدید یا اینتل VMD استفاده می‌کند، حتماً قبل از نصب ویندوز درایور مربوطه را از وب ‌سایت سازنده دانلود کرده و برای نصب نزد خود نگه ‌دارید.
• مادربردها را به‌ روز نگه ‌دارید؛ بسیاری از اشکالات «عدم شناسایی هارد SSD در نصب ویندوز» با به‌ روز رسانی BIOS رفع شده‌اند.
• قبل از نصب، بهتر است فضای هارد جدید را به صورت Unallocated نگه دارید و هیچ پارتیشن باقی نمانده از سیستم قبلی نداشته باشد.