3 دلیل لگ موس یا تاخیر در حرکت موس + راه‌حل فوری

تاخیر در حرکت موس یا همان input lag موس یکی از مشکلاتی است که حتی کاربران حرفه‌ای بازی یا کسانی که به دقت حرکت موس نیاز دارند با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. وقتی موس با تأخیر واکنش نشان می‌دهد، حرکات شما روی صفحه نمایش عقب می‌مانند، و در بازی‌ها ممکن است یک شات از دست برود یا عملکرد کلی تحت تأثیر قرار گیرد. این حالت که به زبان ساده «لگ موس» گفته می‌شود، می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد: از تنظیمات نرم‌ افزاری گرفته تا مشکلات سخت ‌افزاری.

دلایل تاخیر در حرکت موس

دلایل تاخیر در حرکت موس را می‌توان به‌صورت‌های زیر بررسی کرد:

دلیل اول: مشکلات سخت‌ افزاری در اتصال یا تأمین برق

یکی از رایج‌ترین دلایل تاخیر در حرکت موس مشکلات فیزیکی در ارتباط موس با سیستم است. در این بخش، به چند عامل سخت‌ افزاری می‌پردازیم:

۱. پورت USB ضعیف یا نامناسب

اگر موس شما به یک پورت USB متصل است که عملکرد ضعیفی دارد یا تداخل دارد، ممکن است لگ زدن موس رخ دهد. به عنوان مثال، پورت‌های جلویی کیس یا پورت‌هایی که از طریق هاب USB به مادربورد متصل هستند، گاهی تأخیر بیشتری دارند. برخی کاربران گزارش داده‌اند که با جابجایی موس به پورت USB پشتی یا مستقیماً به مادربورد، مشکل پرش موس در ویندوز 10 برطرف شده است.

همچنین، اگر از یک چندراهی برق یا هاب USB بی‌کیفیت استفاده می‌کنید که برق یا داده را ضعیف تأمین می‌کند، ممکن است سیگنال موس مختل شود و باعث تأخیر شود.

راه‌حل فوری

• موس را به یکی از پورت‌های USB پشتی کامپیوتر (مستقیم مادربورد) وصل کنید.
• اگر از هاب USB استفاده می‌کنید، آن را حذف کنید یا از هاب با تأمین برق مناسب استفاده کنید.
• مطمئن باشید کابل موس سالم است؛ اگر کابل آسیب دیده است، تعویض آن ممکن است مشکل را برطرف کند.

۲. تأمین برق ضعیف یا نویز در برق

وقتی برق سیستم یا مادربورد ناپایدار باشد یا نویز (اختلال الکتریکی) وجود داشته باشد، ممکن است ماوس دچار تأخیر یا قطع و وصل شدن باشد. این مشکل مخصوصاً وقتی که سیستم، کارت گرافیک یا قطعات دیگر مصرف برق بالا دارند، مشهودتر می‌شود. در برخی موارد مشاهده شده که وقتی چندراهی برق نامناسب یا کابل برقی خراب استفاده می‌شود، ماوس به دلیل نوسان ولتاژ دچار لگ یا قطع و وصل شدن موس می‌شود.

راه‌حل فوری

• مطمئن شوید که سیستم به یک منبع برق پایدار وصل است و از یک چندراهی برق خوب و با کیفیت استفاده می‌کنید.
• در صورت امکان از استابلایزر استفاده کنید تا نویز برق کاهش یابد.
• اگر سیستم اخیراً ارتقا داده شده یا قطعه جدیدی نصب شده است، بررسی کنید که تغذیه برق کافی به مادربورد و پورت‌های USB برسد.

۳. کابل، کانکتور یا سنسور موس مشکل‌دار

کثیفی، آسیب فیزیکی یا مشکلات در کابل موس می‌تواند باعث پرش موس یا قطعی موقت شود. اگر سیم موس در جایی پیچ خورده، زخم خورده یا اتصال ضعیفی دارد، سیگنال به خوبی منتقل نمی‌شود. همچنین سنسور موس ممکن است با گرد و غبار یا ذرات ریز پوشیده شده باشد که باعث پرش موس می‌شود.

راه‌حل فوری

• سنسور موس را با یک پارچه نرم و بدون کرک تمیز کنید.
• کابل موس را از لحاظ آسیب فیزیکی بررسی کنید (کابل شکسته، بخش جداشده).
• اگر موس بی‌سیم دارید، مطمئن شوید باتری آن کافی باشد و فاصله بین گیرنده و موس زیاد نباشد.

دلیل دوم: تنظیمات نرم ‌افزاری، درایورها و تداخل سیستم

بسیاری از مشکلات لگ موس در بازی یا در ویندوز به دلیل تنظیمات نرم‌ افزاری، ناسازگاری درایورها، یا تداخل میان برنامه‌ها رخ می‌دهند. در این بخش سه زیر دلیل را بررسی می‌کنیم.

۱. درایور ناسازگار یا قدیمی

اگر درایور موس یا USB و هاب‌ها قدیمی، خراب یا ناسازگار باشد، سیستم ممکن است در فرآیند خواندن ورودی موس دچار تأخیر شود. برخی کاربران گزارش داده‌اند که حذف کامل درایور موس و نصب مجدد آن، یا بازگردانی (Rollback) درایور باعث رفع مشکل شده است.

همچنین ممکن است درایور موس با درایور کارت گرافیک یا USB Controller تعامل ناصحیح داشته باشد و باعث لگ زدن موس شود.

راه‌حل فوری

• وارد Device Manager شوید → بخش “Mice and other pointing devices” → روی موس راست کلیک کن → Update driver یا Roll back driver را انتخاب کنید.
• در بخش USB Controllers نیز درایورهای مرتبط را به‌ روز رسانی کنید یا آن‌ها را حذف تابع Restart کنید تا مجدداً نصب شوند.
• اگر اخیراً درایوری را به‌ روز رسانی کرده‌اید و پس از آن مشکل شروع شده، آن درایور را بازگردانی کنید.

۲. فعال بودن گزینه‌های تأخیر یا شتاب ماوس

در ویندوز گزینه‌هایی مثل Enhance pointer precision (تقویت دقت اشاره‌گر) باعث می‌شوند که سیستم به شکل هوشمند سرعت موس را تنظیم کند، اما ممکن است باعث تاخیر در حرکت موس یا رفتار غیرطبیعی شود. برخی افراد تجربه کرده‌اند که با غیرفعال کردن این گزینه، تاخیر موس کاهش یافته است.

علاوه بر آن، گزینه‌هایی مثل فعال بودن Acceleration  یا شتاب موس در نرم‌افزار مخصوص موس (گیمینگ) ممکن است باعث تأخیر شوند.

راه‌حل فوری

• به Control Panel → Mouse → تب Pointer Options → تیک “Enhance pointer precision” را بردارید.
• در نرم ‌افزار موس (مثلاً برای موس گیمینگ) گزینه‌های شتاب (Acceleration) یا smoothing را غیرفعال کنید.
• در بازی‌ها مطمئن شوید گزینه‌هایی مثل V-Sync یا triple buffering روشن نیستند که باعث تأخیر ورودی شوند.

۳. پردازش زیاد یا تداخل نرم‌ افزاری

اگر سیستم شما در لحظه کار کردن با موس، تحت بار زیاد قرار داشته باشد(CPU یا دیسک مشغول باشد)، سیستم تأخیر بیشتری برای پاسخ به ورودی موس خواهد داشت. همچنین برنامه‌هایی در پس‌زمینه ممکن است با موس تداخل کنند یا منابع را زیادی اشغال کنند.

راه‌حل فوری

• در Task Manager (مدیریت وظایف)، پردازنده و دیسک را بررسی کنید؛ برنامه‌ای که بار زیاد دارد را ببند.
• نرم‌افزارهای RGB، overlay  و برنامه‌های پس‌زمینه را موقتاً غیرفعال کنید.
• حالت Game Mode ویندوز را فعال کنید. در بسیاری از راهنماهای بهینه ‌سازی ویندوز برای بازی، حالت High Performance و گزینه‌های latency پایین پیشنهاد شده‌اند.
• ویژگی Fast Startup ویندوز را غیرفعال کنید (در برخی موارد، فعال بودن Fast Startup باعث مشکلات موس و تاخیر می‌شود)

دلیل سوم: مشکلات نرم ‌افزاری در بازی‌ها و تعامل GPU/مانیتور

حتی اگر اتصال موس و تنظیمات سیستم درست باشد، در محیط بازی ممکن است هنوز با لگ موس در بازی روبرو باشی. دلایل این مشکل معمولاً مرتبط با تعامل بین کارت گرافیک، مانیتور و تنظیمات بازی است.

۱. نرخ فریم (FPS) پایین و ناهماهنگی با نرخ تازه‌ سازی مانیتور

اگر بازی نتواند به نرخ فریم کافی برسد (مثلاً مانیتور 144 هرتز داشته باشی، اما بازی با 60fps اجرا شود)، حرکت موس ممکن است عقب‌تر به نظر برسد یا لگ مشاهده شود. سیستم باید بین ورودی موس و نمایش تصویر همگام باشد.

همچنین اگر V-Sync فعال باشد، می‌تواند باعث تأخیر ورودی شود (زیرا سیستم منتظر منطبق شدن فریم‌ها می‌شود). در بازی‌ها معمولاً توصیه می‌شود V-Sync را غیرفعال کنیید یا گزینه‌هایی مانند NVIDIA Reflex را فعال کنیید (اگر کارت گرافیک پشتیبانی کند).

راه‌حل فوری

• مطمئن شوید که بازی به نرخ فریم بالا اجرا می‌شود (حداقل نزدیک یا بالاتر از نرخ تازه‌ سازی مانیتور).
• گزینه V-Sync را خاموش کنید و اگر کارت گرافیک پشتیبانی می‌کند، features کم‌تاخیر مثل Reflex (ان‌ویدیا) را فعال کنید.
• در تنظیمات گرافیکی، جزئیات را پایین‌تر تنظیم کنید تا فریم‌ریت بهبود یابد.

۲. تداخل بین GPU، مانیتور و تنظیمات نمایش

اگر مانیتور و کارت گرافیک با هم هماهنگ نباشند (مثلاً نرخ تازه‌ سازی مانیتور پایین یا تغییرات مقیاس تصویر)، ممکن است حس لگ بوجود آید. برخی کاربران گزارش کرده‌اند که تغییر تنظیمات مقیاس (scaling) در ویندوز توانسته تأخیر و لگ موس را کاهش دهد. علاوه بر آن، فعال بودن G-Sync یا FreeSync بدون تنظیم مناسب ممکن است باعث رفتار ناخوشایند شود.

راه‌حل فوری

• مطمئن شوید نرخ تازه‌ سازی مانیتور (Refresh Rate) در تنظیمات گرافیک با آنچه در ویندوز تنظیم است، مطابقت دارد.
• اگر گزینه‌های G-Sync / FreeSync فعال هستند، آنها را بررسی کنید یا با غیرفعال کردنشان تست کنید.
• اگر مقیاس تصویر (Scale) در ویندوز چیزی غیر از ۱۰۰٪ است، آن را به ۱۰۰٪ یا عدد نزدیک تغییر دهید و ببینید آیا تأثیری دارد یا نه (در برخی سیستم‌ها مقیاس غیررسمی موجب تأخیر شده است).

۳. بافر کردن، triple buffering  و سایر گزینه‌های گرافیکی

برخی گزینه‌های پیشرفته گرافیکی مانند triple buffering یا buffering زیاد در بازی، باعث ایجاد تأخیر در ورودی موس می‌شوند. بسیاری از راهنمایی‌های بهینه‌ سازی بازی‌ها توصیه می‌کنند این گزینه‌ها را غیرفعال کنید. همچنین overlayها یا برنامه‌های پس‌زمینه‌ای که تصاویر بازی را ضبط یا پخش می‌کنند (مثل Discord overlay یا Steam overlay) ممکن است باعث تاخیر در حرکت موس شوند.

راه‌حل فوری

• گزینه‌هایی مانند triple buffering، buffering  زیاد یا “reduce buffering” را در تنظیمات گرافیک بازی غیرفعال کنید.
• overlayهای اضافی مانند Discord، Steam، GeForce Experience  را ببندید یا غیرفعال کنید.
• اگر بازی اجازه می‌دهد، حالت نمایش را روی Fullscreen (تمام صفحه) قرار دهید نه Windowed یا Borderless، چون حالت پنجره‌ای ممکن است باعث تأخیر شود.

DPI موس چیست و چه تأثیری بر تاخیر در حرکت موس دارد؟

DPI موس چیست؟ «DPI» مخفف عبارت Dots Per Inch  است و یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها در تعیین حساسیت موس محسوب می‌شود. به زبان ساده، DPI مشخص می‌کند که نشانگر ماوس با حرکت فیزیکی موس به اندازه یک اینچ، چه مقدار روی صفحه نمایش جابه‌جا شود. هر چه مقدار DPI بالاتر باشد، حرکت نشانگر سریع‌تر و حساس‌تر خواهد بود.

حال اگر DPI موس به‌درستی تنظیم نشود، ممکن است باعث بروز تاخیر در حرکت موس یا حتی «لگ موس» شود. مثلاً وقتی DPI خیلی پایین باشد، نشانگر با حرکات فیزیکی زیاد جابه‌جایی کمی دارد و احساس کندی و تأخیر در واکنش ایجاد می‌شود. برعکس، اگر DPI بیش از اندازه بالا تنظیم شود، کوچک‌ترین حرکت دست منجر به پرش ناگهانی نشانگر خواهد شد که در واقع نوعی پرش موس در ویندوز 10 محسوب می‌شود. به همین دلیل است که انتخاب مقدار مناسب DPI بر اساس نوع کاربری (اداری، طراحی یا بازی) نقش مهمی در کاهش لگ موس دارد.

نقش دستگاه‌های ورودی در ایجاد تاخیر در حرکت موس

در سیستم‌های کامپیوتری، دستگاه‌های ورودی مانند موس و کیبورد به‌ صورت هم‌زمان اطلاعات را از طریق پورت‌های USB به مادربورد ارسال می‌کنند. هرچقدر تعداد این دستگاه‌ها بیشتر باشد، ترافیک داده در کنترلر USB نیز افزایش می‌یابد. اگر کنترلر یا پورت USB نتواند داده‌ها را با سرعت کافی پردازش کند، ممکن است تاخیر در حرکت موس یا حتی لگ محسوس در هنگام تایپ یا کلیک ایجاد شود. به همین دلیل در برخی کامپیوترها و لپ‌تاپ‌ها توصیه می‌شود موس به پورت جداگانه (ترجیحاً مستقیم به مادربورد) وصل شود تا از تداخل احتمالی با سیگنال‌های کیبورد جلوگیری گردد.

از سوی دیگر، برخی کیبوردهای گیمینگ یا دارای نور RGB، مصرف برق بالاتری دارند و همین موضوع می‌تواند باعث نوسان در ولتاژ پورت USB شود. اگر موس و کیبورد به یک هاب یا چندراهی برق USB متصل باشند، این نوسان ممکن است باعث قطع و وصل شدن موس یا افزایش تأخیر ورودی گردد. در نتیجه، جدا کردن کابل موس از مسیر اشتراکی و استفاده از پورت‌های باکیفیت می‌تواند به شکل چشمگیری عملکرد موس را بهبود دهد و مشکل لگ موس را برطرف کند.