شبکه‌های اجتماعی در ترکیه؛ فراگیر یا محدود؟

حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه (AKP) به شدت بر کنترل خود روی رسانه‌ها افزوده است اما در همین زمان شما ممکن است تصور کنید بر اهمیت و گسترش شبکه‌های اجتماعی در این کشور افزوده شده باشد. اما «عذرا دوگراماسی» مشاور حوزه دیجتال معتقد است اهمیت شبکه‌های اجتماعی در ترکیه بسیار کمتر از آن است که همگان گمان می‌کنند.

او برای توصیف گرایش شهروندان ترک با شبکه اجتماعی فیس‌بوک از عنوان «وضعیت رابطه» استفاده می‌کند. دوگراماسی معتقد است شبکه‌های اجتماعی از یک سو در میان گروه‌هایی از مردم محبوبیت زیادی دارند و بخشی از مردم این کشور در این شبکه ها حضور فعال دارند، چرا که می توانند هر چه را تمایل دارند در آنها به اشتراک بگذارند و از اطلاعات و اخبار روز دنیا مطلع شوند.

عذرا دوگراماسی خاطرنشان می‌کند درحالی که ۳۵ میلیون نفر از جمعیت ۷۷ میلیونی ترکیه به اینترنت دسترسی دارند و تعداد مشترکان شبکه اجتماعی فیس‌بوک به ۳۰ میلیون نفر می‌رسد، اما تنها ۶ میلیون ترک (یا ۸ درصد از مردم ترکیه) مشترک شبکه اجتماعی توییتر هستند که همین تعداد مشترک نیز مربوط به نقاط شهری ترکیه است. او معتقد است توییت ها منعکس کننده اتفاقات در نقاط مختلف ترکیه نیستند؛ اتفاقا اینها نقاطی هستند که حمایت از حزب عدالت و توسعه در آنها شدت بیشتری دارد.

دوگراماسی به تشریح جزییاتی از حادثه تظاهرات مردم وجوانان استانبول در پارگ گزی در اواخر ماه مه می‌پردازد و معتقد است شبکه‌های اجتماعی و به‌ویژه توییتر اصلی‌ترین نقش را در ایجاد و تداوم این تظاهرات اعتراضی ایفا کرده‌اند. این تظاهرات در پی تصمیم دولت اردوغان برای تخریب این پارک در نزدیکی میدان تقسیم به وجود آمد.

رویدادی که قرار بود تنها یک اعتراض آرام به قطع درختان پاک گزی و ساختن یک فروشگاه بزرگ به جای آن باشد و قاعدتا یک اعتراض سبز به مسئولان شهر استانبول به شمار می‌رفت، به یکباره به یکی از اصلی‌ترین و مرکزی‌ترین اعتراضات تاریخی در ترکیه علیه نخست وزیر وقت و رییس جمهور بعدی- رجب طیب اردوغان- تبدیل شد. در حقیقت این تظاهرات پس از آن رنگ خشونت گرفت که پلیس در روز ۳۱ مه اعتراض مسالمت آمیز معترضان را با شدت عمل پاسخ داد.

پلیس درباره‌ی نحوه برخورد با معترضان به شدت مورد انتقاد قرار گرفت؛ حتی بولنت آرینچ معاون نخست وزیر هم از این رفتار انتقاد کرد. اما خود اردوغان از این همه خشونت استقبال کرد و حتی گفت برخورد پلیس و نیروهای امنیتی با تظاهرکنندگان بسیار قهرمانانه بوده است. در حقیقت تظاهرات پارک گزی در تاریخ جمهوری در ترکیه بی سابقه بود و همچنین اولین انتقاد صریح و عمومی به سیاست های اردوغان نیز محسوب می شد. این اعتراض مدنی درواقع باعث ایجاد یک شکاف عمیق میان ملت ترکیه هم شد.

دوگراماسی این موضوع را یادآوری می‌کند که عده‌ای در ایام تظاهرات پارک گزی، از این اعتراضات با عنوان بهار ترکی یاد می‌کردند. این تظاهرات تقریبا پس از بهارهای عربی اتفاق افتاد.

این کارشناس حوزه دیجیتال و شبکه های اجتماعی معتقد است تفاوت اساسی میان بهارهای عربی و اعتراضات استانبول وجود داشت. اول اینکه این اعتراض محدود به شهر استانبول بود و دوم اینکه منشاء این تظاهرات، محیط زیستی بود و در ادامه به اعتراض به عملکرد اردوغان تبدیل شد؛ حال آنکه انقلاب‌های عربی در مصر، اردن و تونس درحقیقت علیه حکومت دیکتاتورهایی بود که چندین سال در این کشورها حکومت کرده بودند.

دوگراماسی معتقد است تظاهرات استانبول درحقیقت باعث محبوبیت و مقبولیت زیاد شبکه‌های اجتماعی شد چرا که رسانه‌های اصلی ترکیه در آن زمان، از پوشش دادن این اعتراض مدنی طفره می رفتند.

به عنوان مثال وقتی که شبکه خبری CNN پوشش خبری مناسبی از این اعتراضات به مخاطبان جهانی ارائه می داد، سی.ان.ان ترک درحال پخش مستندهایی در مورد پنگوئن‌ها بود.

این کارشناس همچنین یادآوری می‌کند رسانه‌های بین‌المللی همواره از «اعتراضات گسترده علیه حکومت مرکزی ترکیه» خبر می‌دادند حال آنکه این تظاهرات درحقیقت خیلی هم به کل کشور تسری پیدا نکرده بود. در واقع بیشترین توییت‌های ضدحکومتی در جریان این اعتراضات، از سه شهر آنکارا، استانبول و ازمیر ایجاد می‌شد.

اگرچه شبکه اجتماعی توییتر در جریان اعتراضات استانبول نقش مهمی در برانگیختن معترضان داشت اما تجزیه و تحلیل این شبکه، به تنهایی نمی‌تواند منعکس کننده شرایط عمومی کل کشور در آن زمان باشد.

دوگراماسی می گوید حزب عدالت و توسعه بیش از ۴۹ درصد آرای مردم ترکیه را در انتخابات اول نوامبر سال ۲۰۱۵ از آنِ خود کرد؛ درواقع ما می‌توانیم بگوییم که نیمی از جمعیت ترکیه در این انتخابات و پس از اعتراضات گسترده مردمی در استانبول از اردوغان حمایت کرد.

منبع: شفقنا

منبع : ایتنا